وسواس جزو دسته اختلالات اضطرابی است.
هرشخص در زندگی ممکن است دچار وسواس باشد. مثلا شخصی میگوید من در انتخاب لباس وسواس زیادی به خرج میدهم این به این معنی نیست که فرد دچار اختلال وسواس است. بیماری وسواس در واقع دارای شدت بیشتری از فقط- اهمیت دادن- به یک کار است.
بیماری زمانی رخ میدهد که افکار و اعمال مزاحم زندگی فرد را دچار اختلال کنند و هرچه میزان این تاثیرگذاری در زندگی بیشتر باشد فرد به بیماری وسواس نزدیکتر است .
فرد مبتلا به قدری تحت تاثیر افکار مزاحم قرار میگیرد که دچار اضطراب شدید میشود و رفتار و اعمالی را که عموما غیرمنطقی و ناخواسته است انجام میدهد. این رفتارها برای کاهش سطح استرس و اضطراب است .

در بیماری وسواس اغلب فرد میداند اعمالی که انجام میدهد غیرمنطقی است اما برای فرار از اضطراب و افکار ناراحت کننده، خود را ناچار به انجام آن میبیند و کنترلی روی رفتار خود ندارد.
اختلال وسواس ممکن است در هر شخصی فارغ از سن و جنسیت رخ دهد.
افرادی که دچار اختلال وسواس هستند ساعتهای زیادی از روز خود را صرف انجام اموری میکنند که غیرمنطقیست و لزومی ندارد. برای مثال، شخصی با وجود وسواس تمیزی یا شست وشو، بارها در طول یک روز حمام کرده و یا ساعتهای طولانی را صرف شستن دستهای خود میکند. این اعمال تکرارشونده، تا جایی ادامه پیدا میکنند که زندگی روزمره و عادی فرد را دچار اختلال میکنند.

وسواس به دو دسته کلی وسواس عملی و وسواس فکری تقسیم میشود که هردو مورد باعث میشوند فرد ساعتهایی زیادی را صرف انجام امور بیهوده و غیر منطقی کند.
وسواس عملی با انجام مکرر و وسواسگونه رفتارهای غیرمنطقی همراه است. درصورتی که وسواس فکری اغلب با ترسهای ذهنی مانند ترس از آسیب زدن به سایرین و یا ترس از انجام رفتاری خاص.

نمونه هایی از وسواس عملی عبارتند از :
شستن مداوم دستها و یا بدن
شمارش اشیاء و چک کردن مداوم وسایل مانند بررسی چندباره قفل شدن در
چینش بیش از حد و نظم دادن به وسایل

نمونه هایی از وسواس فکری:
ترس از آسیب زدن به دیگران
وسواس کمال گرایی
تصاویر ذهنی ناخوشایند

معمولا علائمی وجود دارند که همراه وسواس هستند مانند اضطراب شدید و افت عملکرد فردی ،شغلی و اجتماعی،کندی بسیار به واسطه تکرار امور و مشکالت در تصمیم گیری .
ممکن است سایر اختلالات روانپزشکی همراهی با وسواس داشته باشند مانند افسردگی عمده .
افرادی که وسواس دارند اغلب از رفتارهای تکراری، آزارنده و غیر قابل توجیه خود شرمگین هستند، زیرا که در برخی از موارد باعث آزار رساندن به دیگران می شود.
انزوا و تنهایی از جمله عارضه های ناشی از وسواس فکری و عملی است.بسیاری موارد وسواس باعث اشکال در روابط بین فردی میگردد.

ترکیب پیچیده ای از عوامل زیست شناختی، وراثتی، یادگیری و محیطی ایجاد کننده وسواس است .
براساس پژوهش های موجود، عوامل وراثتی و زیست شناختی فرد را نسبت به اضطراب آسیب پذیر می سازند، در حالی که عوامل محیطی و یادگیری انواع خاصی از وسواس فکری و آیین مندی هایی را که بیمار دارد ، تعیین میکنند.
ابتلا به وسواس ارادی نیست و بیمار مسئول ساختار زیست شناختی خود نیست.
البته این بدان معنا نیست که نمیتوان برای کمک به درمان کاری انجام داد .

اختلال وسواس فکری-عملی گاهی تدریجی و گاه به صورت ناگهانی و بعد از یک حادثه پرفشار شکل میگیرد. افراد معمولا ًسعی میکنند که علائم خود را از دیگران پنهان کنند و اغلب ۵ تا ۱۰سال با تأخیر به درمانگر مراجعه میکنند ، البته با توجه به اطلاع رسانیهای سالهای اخیر، این تاخیر در مراجعه کمتر شده است.
بیماری اکثرا درازمدت و متغیر است و در برخی ثابت و در برخی نوسان دارد.
۲۰ تا ۳۰درصد مبتلایان بهبود چشمگیری به دست میآورند و ۴۰ تا ۵۰ درصد آن ها به حد متوسطی از درمان میرسند و ۲ تا ۴ درصد افراد یا بد حال میمانند یا بیماری آن ها تشدید میشود که درصورت عود پیداکردن ، احتمال بستری شدن فرد هم وجود دارد.
حدود دو سوم ازاین افراد همزمان به افسردگی اساسی هم مبتلاهستند و در معرض خطر اقدام به خودکشی هستند .

درمان وسواس به دو صورت دارو درمانی ، رواندرمانی یا ترکیبی ازین دو برحسب انتخاب روانپزشک انجام شود
اما باید دانست که درمان نیاز به صرف زمان و تلاش دارد .
وسواس یک بیماری طولانی است که نیازمند کار گروهی شامل بیمار، خانواده بیمار، رواندرمانگر است. هر چه درمان را به تاخیر بیاندازیم احتمال مزمن شدن و عدم پاسخ آن به درمان بیشتر می شود.

استفاده از شوک درمانی : در موارد مقاوم به درمان گاها از اين روش درمانى استفاده ميشود.

 

Source

Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed.